Plane versus train

Dat een treinreis duurzamer is dan een vliegreis staat buiten kijf. Maar hoeveel "deugpunten" levert de door ons gekozen manier van reizen naar Split nou eigenlijk op?

Alle gekheid op een stokje. We zouden graag willen weten hoeveel emissiewinst er nou eigenlijk valt te behalen door te treinen in plaats van te vliegen. Het is nog geen sinecure om dat vast te stellen. Het ene vliegtuig is het andere niet: denk aan brandstofverbruik of aantal zitplaatsen, die invloed hebben op de CO2-uitstoot per gereisde passagierskilometer (pkm). Hetzelfde geldt voor de trein: een elektrische trein stoot grofweg de helft uit van een trein met een diesellocomotief, en het aantal medepassagiers is van invloed op jouw pkm. Daarbij komt nog dat het ook verschil maakt hoe de stroom waarop de elektrische trein rijdt wordt opgewekt (wind, waterkracht, fossiel).

Daarnaast moet je eigenlijk ook rekening houden met de (indirecte) emissies als gevolg van het produceren van de brandstof, het bouwen van het vliegtuig of de trein, de infrastructuur (stations, spoorrails, startbanen, terminals, ...).

En wat te denken van de 'marginale emissies'? Als Mark en Martin met hun bagage in de trein stappen wordt de trein iets zwaarder, waardoor er iets meer energie nodig is om de trein van zijn plaats te krijgen. Dit is echter verwaarloosbaar. Wanneer Mark en Martin in een vliegtuig stappen is het verschil verhoudingsgewijs groter: het vliegtuig weegt namelijk minder dan de trein.

En als je echt op alle slakken zout wilt leggen, zou je dan ook geen rekening moeten houden met de emissies veroorzaakt door het woon-werkverkeer van het luchtvaart- en spoorwegpersoneel? Hoe gaan die naar hun werk (auto, trein, bus, al dan niet elektrisch)? Deze laatste klinkt flauw, maar in een aardig artikel van Paul Peeters van Breda University of Applied Sciences [1] wordt betoogd dat wanneer alle mensen die nu in de luchtvaart werken voortaan bij de spoorwegen zouden gaan werken, dat meer dan 90% van de emissies van al het vervoer zou schelen.

Directe emissies, indirecte emissies, marginale emissies, emissies veroorzaakt door het woon-werkverkeer van personeel ... ons duizelt het inmiddels. Het moge duidelijk zijn: een 100% sluitende berekening van de door ons bespaarde CO2-emissies is ondoenlijk. Een grote-stappen-snel-thuis-benadering op basis van een aantal aannames dan maar ...

Voetafdruk per persoon volgens EcoTree

Op de website van EcoTree [2] staat een eenvoudige rekenmodule waarmee een schatting te maken is van de uitstoot van broeikasgassen, en in het bijzonder van CO2, op basis van de reisafstand en het vervoermiddel (vliegtuig, auto, trein ...). De geschatte voetafdruk in CO2-equivalenten (directe emissies) per persoon volgens deze rekenmodule is hieronder weergegeven.

Trein vanaf Groningen, via Arnhem, München en Zagreb naar Split (retour)
Afstand	3712 km.
Uitstoot (CO2-eq. pp.)	7 kg. (TGV), 21 kg. (interlokaal)*
Vliegtuig vanaf Schiphol (AMS) naar Split (SPU) (retour, economy)
Afstand	2594 km.
Uitstoot (CO2-eq. pp.)	484 kg.
De bus transfer van Haren naar Amsterdam
Afstand	776 km. (4 x 194 km., o.b.v. Google Maps)
Uitstoot (CO2-eq. pp.)	? kg.**

*) Wij gaan uit van interlokaal.
**) De bus transfer van Haren naar Amsterdam is niet te berekenen op de website van EcoTree.

Voetafdruk per persoon volgens Our World in Data

Ter vergelijking hebben we op de website van Our World in Data de 'carbon footprint of travel per kilometer' (directe emissies) opgezocht voor de 'travel modes' Long-haul flight (economy), Coach en Eurostar (international rail) [3], en deze omgerekend naar de afstanden hierboven.

Trein vanaf Groningen, via Arnhem, München en Zagreb naar Split (retour)
Afstand	3712 km.
Uitstoot (CO2-eq. pp.)	22,27 kg. (international rail)
Vliegtuig vanaf Schiphol (AMS) naar Split (SPU) (retour, economy)
Afstand	2594 km.
Uitstoot (CO2-eq. pp.)	389,1 kg.
De bus transfer van Haren naar Amsterdam
Afstand	776 km. (4 x 194 km., o.b.v. Google Maps)
Uitstoot (CO2-eq. pp.)	21,73 kg. (coach)

Wat opvalt is dat EcoTree pessimistischer is in de schatting van de uitstoot van vliegverkeer (een verschil van bijna 100 kg. per persoon!), en iets optimistischer in die van reizen per trein (1,27 kg., uitgaande van interlokaal).

Als we de vliegers het voordeel van de twijfel geven, en uitgaan van de resultaten van Our World in Data komen we op de volgende voetafdruk in CO2-eq. per persoon (directe emissies) voor de heen- en terugreis:

Trein: 22,27 kg.
Bus + vliegtuig: 21,73 + 389,1 = 410,83 kg.

Bronnen

1. Paul Peeters, 'Hoe milieuonvriendelijk is vliegen tegenover trein of bus met aanleg en onderhoud van infrastructuur meegerekend?' (2021), https://www.klimaathelpdesk.org/answers/hoe-milieuonvriendelijk-is-vliegen-tegenover-trein-of-bus-met-aanleg-en-onderhoud-van-infrastructuur-meegerekend/
2. EcoTree website, https://ecotree.green/nl/calculate-flight-co2 en https://ecotree.green/nl/calculate-train-co2
3. Our World in Data website, https://ourworldindata.org/grapher/carbon-footprint-travel-mode?country=Long-haul+flight+%28economy%29~Coach~Eurostar+%28international+rail%29~Bus